De mogelijkheden van digitale examens blijven toenemen. Gaan we op termijn naar digitale examens voor álles? Hoe digitaliseer je bijvoorbeeld mondelinge examens? En is dat wel nodig? We vroegen het aan e-assessment-experts Tom Huiskamp (IBEX), Filip Vanlerberghe (Televic Education) en Bert Wylin (Televic Education). Bert: “Het onderwerp is nog nooit een dealbreaker geweest. We merken vooral weerstand tegen verandering. Maar die verdwijnt snel als de voordelen duidelijk worden.”

Certificatie: van twee weken wachten naar één uur

Tom, jij bent actief bij IBEX sinds 2010. Gebruikten jullie toen al digitale examens?
Tom: “Neen, onze eerste digitale examens namen we af in 2011. We zijn eenvoudig begonnen met digitale meerkeuze-examens voor het theoriegedeelte. Ondertussen nemen we bijna al onze examens digitaal af. Het gaat alles bij elkaar om zowat 25.000 kandidaten per jaar. 10% hiervan verloopt nog op papier, maar we zijn volop aan het experimenteren om ook die te digitaliseren.”

“Vandaag nemen we een digitaal examen af en een uur later heeft de deelnemer – bij een positief resultaat – een certificaat op mail. Vroeger duurde dat twee weken.”

Tom Huiskamp, Unitmanager Examens bij IBEX

Wat zijn voor jullie de grootste voordelen?
Tom: “Verbeteren gaat grotendeels automatisch en daardoor véél sneller. Een uur na het einde van je examen kan je al een certificaat in je mailbox krijgen. Voor de digitalisering duurde dat twee weken. Digitale examens zijn ook een pak betrouwbaarder: de kans op spieken is bijvoorbeeld veel kleiner, want je kan de volgorde van de vragen bij elke kandidaat verwisselen. En bij open vragen is de verbetering veel beter traceerbaar: je kan nagaan welke corrector welke score gegeven heeft en waarom.”

Voor welke onderwerpen worden digitale examens het meest gebruikt?
Filip: “Taalexamens zijn altijd al voorloper geweest. Daar staan we het verste in. En ook voor simultaan tolken is het een grote hulp, want je moet tegelijkertijd naar de bron én de tolk luisteren. Digitaal is dat met een platform als assessmentQ veel makkelijker. We hebben er ook specifieke oefentypes voor.”

“Simultaan tolken is moeilijk te beoordelen. Je moet tegelijkertijd naar de bron én de tolk luisteren. Digitaal is dat met een platform als assessmentQ veel makkelijker.”

Filip Vanlerberghe, Product Manager Televic Education

“Soms worden we ook verrast. In middelbare scholen zijn aardrijkskundeleerkrachten in korte tijd topgebruikers geworden. Dat heeft wellicht te maken met de vraagvorm ‘duid land x of rivier y aan op deze blinde kaart’. Dat heeft erg snel ingang gevonden.”

Benieuwd voor welke onderwerpen jij assessmentQ kan inzetten? Contacteer ons voor een kort gesprek met één van onze experten.

Praktische bezwaren

Zijn er redenen om examens niet te digitaliseren?
Tom: “Zelfs in 2024 zijn er nog altijd mensen die niet zo goed met een computer kunnen werken. Gelukkig doet Televic veel inspanningen om assessmentQ steeds gebruiksvriendelijker te maken.”

Filip: “Aan mensen die minder digitaal geletterd zijn, moet je vooral minder opties aanbieden. Bij open vragen hebben we bijvoorbeeld een toolbar om de tekst op te maken. Al die knopjes brengen mensen soms in de war. Een oplossing kan zijn om de interface zo clean mogelijk te maken, anders test je digitale skills in plaats van kennis.”

Lukken digitale examens beter met gesloten vragen?
Tom: “Het kan ook met open vragen. Ikzelf houd meer van gesloten vragen, omdat je die volledig automatisch kan verbeteren. Dat gaat sneller en is dus goedkoper voor klanten. Maar als je dan toch een open vraag moet stellen, is het handig dat die in hetzelfde platform zit.”

“Een schema tekenen, bijvoorbeeld: dat moesten kandidaten tot enkele jaren geleden toch nog op papier doen. Lastig, want die papieren moest je achteraf inzamelen, sorteren, apart beoordelen en het resultaat in het programma steken. Nu kunnen we ze in assessmentQ digitaal op een canvas laten tekenen, met behulp van een tablet. Een mens moet die tekening nog steeds evalueren, maar alle tussenstappen zijn wel verdwenen.”

“assessmentQ heeft ondertussen meer dan 30 verschillende vraagvormen. Daar kan je de meest uiteenlopende zaken mee bevragen, maar het maakt examens afleggen ook gewoon leuker. Als je 90 minuten enkel vakjes mag aankruisen, word je minder scherp.”

Zijn digitale examens dan echt geschikt voor elk onderwerp?
Bert: “Het onderwerp is nog nooit een dealbreaker geweest. We merken vooral weerstand tegen verandering. Maar die verdwijnt snel als de voordelen duidelijk worden.”

Ook voor mondelinge examens?

Kan je ook mondelinge examens digitaliseren?
Bert: “Toen ik in 2001 begon met digitale examens, dacht ik dat het met mondelinge examens nooit zou lukken. Nu doen we dat meer en meer. Er is heel veel vraag naar vanwege de traceerbaarheid: zeker bij dure certificaten en bij examens met een hoge inzet stijgt de kans op betwistingen. Als je een mondeling examen achteraf opnieuw kan afspelen, sta je als examinator stevig in je schoenen.”

“Toen ik in 2001 begon met digitale examens, dacht ik dat het met mondelinge examens nooit zou lukken. Nu doen we dat meer en meer. Omdat je een volledig examen opnieuw kan afspelen, zijn ze erg in trek.”

Bert Wylin, e-assessment-expert Televic Education

Tom: “Historisch gezien zijn er twee belangrijke redenen om een examen niet digitaal te organiseren. De eerste is toegankelijkheid. Die heeft Televic eigenlijk volledig opgelost. assessmentQ heeft niet enkel uitstekende voorleessoftware, maar is ook compatibel met apparatuur als brailleleesregels. Voor laaggeletterden kan je dan weer foto en video gaan integreren.”

“De tweede is het toetsen van vaardigheden. Ook daar kunnen digitale examens een meerwaarde zijn. We organiseren bijvoorbeeld asbestexamens. Vroeger kregen kandidaten een monster en moesten ze beoordelen of het asbestverdacht was. Die monsters ter plaatse krijgen was een logistieke last. Nu beoordelen ze het monster digitaal: met de muis kunnen ze inzoomen op de afbeelding en het monster langs alle kanten bekijken.”

De toekomst is hybride

Gaan we naar een toekomst met alleen maar digitale examens?
Bert: “Doe-opdrachten blijven moeilijk 100% te digitaliseren. Maar ook hier kan de digitalisering helpen. Bijvoorbeeld: hier staat een tafel vol ingrediënten, maak een maaltijd klaar voor een baby met glutenallergie. Nu gebeurt dat nog klassiek, voor een meervoudige jury. Als je daar een goede opname van maakt, hoef je geen veelkoppige jury in te vliegen. Eén jurylid ter plaatse volstaat. Als er betwistingen zijn, heb je een bewijs. Maar achteraf zal nog steeds een jurylid moeten proeven. Dat kan de computer niet.”

Tom: “Bij praktijkopdrachten wil je handelingen zien, en soms moet dat op locatie. Denk maar aan elektriciteitscabines aansluiten. Tijdens de coronacrisis hebben we dat via Microsoft Teams proberen te testen, maar dat was niet duidelijk genoeg. Wat we wel doen, is ter plaatse scoren via een tablet in plaats van met papier. Zo winnen we weer tijd.”

Bert: “We willen niet alles vervangen, en dat is ook niet nodig. Wat we wel doen, is de mens digitaal ondersteunen. Die digitale ondersteuning garandeert voor iedereen een eerlijke, consistente beoordeling.”